ارزیابی طرح های مرتع داری مراتع دست کاشت با مراتع طبیعی در مناطق نیمه خشک (مطالعه موردی، شهرستان قوچان، منطقه بهارکیش)

مراتع کشور در بسیاری از نقاط بر اثر بهره برداری بی رویه و غیراصولی تخریب و گونه های خوشخوراک مرتعی به مرور زمان نابود می شوند؛ لذا مراتع برای رسیدن به وضعیتی مطلوب نیازمند عملیات اصلاح و احیاء می باشند. پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر عملیات مختلف اصلاح مرتع (قرق، کپه کاری، کنتورفارو) بر ویژگی های پوشش گیاهی، وضعیت و گرایش در مرتع بهارکیش قوچان، صورت گرفت. برای نمونه برداری با استفاده از روش تصادفی سیستماتیک، شش ترانسکت 100 متری در هر سایت اصلاحی و منطقه شاهد مستقر، و در طول هر ترانسکت با استفاده از تعداد ده پلات 2 متر مربعی اقدام به برداشت اطلاعات پوشش گیاهی شد. در داخل هر پلات فهرست گونه های موجود، درصد تاج پوشش، تولید کل و تراکم پوشش گیاهی تعیین شد. در اثر اجرای عملیات اصلاحی کپه-کاری، قرق وکنتور فارو در مرتع بهارکیش، ویژگی های پوشش گیاهی، تراکم و تولید در منطقه نسبت به سایت شاهد افزایش یافته و از نظر آماری دارای اختلاف معنی دار در سطح یک درصد هستند. وضعیت در مرتع دارای طرح با مرتع شاهد، دارای اختلاف معنی داری در سطح 5 درصد است. علت آن را می توان ایجاد شرایط و پتانسیل مناسب در مرتع دارای طرح مرتع داری نسبت به مرتع شاهد دانست که قدرت خوبی برای احیا مجدد دارند و چنان چه فرصتی به آنها داده شود، در مدت کوتاهی به سمت گرایش مثبت خواهد رفت. می توان گفت اجرای عملیات اصلاحی کپه کاری، قرق وکنتور فارو در مراتع منطقه موفق بوده و تأثیر مثبتی بر ویژگی های پوشش گیاهی منطقه گذاشته است. چنان چه امکانات فنی و مالی لازم جهت اجرای طرح های مرتع داری در مراتع توسط سیاستمداران دولتی در برنامه ها دیده شود مراتع رو به بهبود خواهند رفت و مشکل علوفه دام مازاد ترفیع خواهد شد، لذا پایداری در هر منطقه به تداوم تولید با حفظ منابع پایه که شامل آب، خاک، نیروی انسانی و منابع طبیعی تجدبد شونده بستگی دارد، بنابراین ضروری است علاوه بر حفظ منابع پایه و تجدید شونده در احیا و اصلاح آن به ویژه مراتع کشور کوشید. بطورکلی نتایج نشان داد که اجرای عملیات اصلاحی در مرتع بهارکیش قوچان، موفقیت آمیز بوده و باعث بهبود ویژگی های مورد مطالعه پوشش گیاهی وضعیت و گرایش در این مرتع شده است.